Andrzej Duda odebrał Jolancie Lange Srebrny Krzyż Zasługi - kontrowersje wokół przeszłości socjolożki

30 lipca 2025 roku prezydent RP Andrzej Duda podjął decyzję o odebraniu Jolancie Małgorzacie Lange (znanej także jako Gontarczyk) państwowego odznaczenia – Srebrnego Krzyża Zasługi, którego została wyróżniona w 1997 roku przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego za „wybitne zasługi w działalności społecznej”.

Decyzja opiera się na ustawie o orderach i odznaczeniach, co potwierdziła Kancelaria Prezydenta w lakonicznym komunikacie opublikowanym 30 lipca. Andrzej Duda pozbawił Jolantę Lange odznaczenia postanowieniem z dnia 29 lipca 2025 roku.

Powodem odebrania odznaczenia jest ujawniona współpraca Jolanty Lange w okresie PRL z Służbą Bezpieczeństwa. Według informacji IPN, w latach 80. wraz z mężem brała udział w inwigilacji księdza Franciszka Blachnickiego, założyciela Ruchu Światło-Życie, który zginął w 1987 roku w okolicznościach budzących wątpliwości. To właśnie jej rzekoma rola w tej sprawie była jednym z najważniejszych zarzutów wobec niej.

Wcześniej o odebranie jej odznaczenia apelowały środowiska prawicowe oraz kościelne, a także liczne grono naukowców, dziennikarzy i publicystów, którzy podkreślali, że ze względu na komunistyczną przeszłość - w tym związki z tajnymi służbami PRL - Lange nie zasługuje na uhonorowanie w wolnej Polsce.

O sprawie było głośno już w kwietniu 2025 roku, gdy do kancelarii prezydenta trafiła petycja w tej sprawie, podpisana przez licznych społeczników i ekspertów. W jej efekcie prezydent podjął ostateczną decyzję o odebraniu odznaczenia.

Decyzja ta wzbudziła szerokie dyskusje społeczno-polityczne w Polsce, dotyczące kwestii rozliczenia republikańskiej historii i symboli związanych z okresem PRL, a także roli osób zaangażowanych w tajne działania aparatu bezpieczeństwa w życiu publicznym po 1989 roku.